We pakten de top30-lijst er bij, en daar bleek de zesde symfonie van Beethoven, bijgenaamd de 'Pastorale' op nr 1 te staan! Reden genoeg om eens te luisteren naar het eerste deel. De symfonie is uit 1808, en Beethoven heeft zich bij het schrijven ervan laten inspireren door de natuur en het leven op het land. Beethoven hield zelf erg van de natuur, hoewel hij het grootste deel van zijn leven in de stad heeft gewoond. Hij maakte regelmatig lange wandelingen buiten Wenen. In de symfonie hoor je volkse melodieën, en veel herhalingen van stukjes melodie. Daarmee verbeeldde Beethoven de eindeloze herhaling én variatie die je in de natuur tegenkomt, zoals bijvoorbeeld de bladeren in de bomen.
Beethoven beschrijft ook een storm die losbarst, en gelukkig ook weer gaat liggen. Het begint met spetters in de violen, en het onweer hoor je natuurlijk in de pauken.
We waren nog niet op Beethoven uitgeluisterd, maar wilden wel graag iets waarin meer lyriek en gevoel te horen was. De 'Cavatina' uit zijn dertiende strijkkwartet leek me wel goed idee.
Het 13de strijkkwartet is één van de late kwartetten van Beethoven. Hij was al volkomen doof, en leefde teruggetrokken, enkel nog maar componerend wat hij in zijn hoofd hoorde. Het resultaat was intense, intieme muziek die in die tijd nog niet door iedereen begrepen werd - zo avant-garde was het. Nu behoort het tot de absolute canon van de muziek voor strijkkwartetten.
Deze Cavatina (een 'eenvoudig liedje' eigenlijk) is goed te volgen, maar is erg melancholiek van sfeer.
Terug naar het symfonische werk! Het laatste deel van de negende symfonie kennen we van het bekende 'Alle Menschen werden Brüder', oftewel de 'Ode an die Freude' van de dichter Schiller. Maar Beethoven maakte van dat deel een heel bijzonder stuk muziek, met een lange grillige inleiding waarin eerst nog fragmenten van de 3 voorgaande delen te horen zijn. Die fragmenten worden steeds ruw afgekapt door éénstemmige melodieën van de cello's en contrabassen. Uiteindelijk kondigt zich dan die bekende melodie aan, en dan staat het koor op, en roept (zingt natuurlijk) een van de zangers: "Niet dit geluid, we willen iets mooiers laten horen!" En dan volgt de ode, en barst het laatste deel los in een groot optimistisch meeslepend lied, dat uiteindelijk het Europese volkslied is geworden.
Tot slot wendden we ons naar het belangrijkste instrument voor Beethoven zelf: de piano. Hij schreef 32 pianosonates waarvan een heel aantal een niet meer weg te denken plaats innemen in de pianoliteratuur. Beethoven wordt wel eens een 'architect' genoemd; met kleine motiefjes (bouwstenen) bouwde hij muzikale bouwwerken die letterlijk 'als een huis' stonden; je kan horen hoe hij met zijn 'materiaal' constructies maakte. Moeilijk uit te leggen.
Aan de andere kant hoor je, zeker in zijn pianosonates, wat voor fantastisch improvisator hij was.
In de 21ste sonate, bekend als de "Waldstein" omdat Beethoven deze opdroeg aan vriend en weldoener Graaf Ferdinand von Waldstein, bestaat uit 3 delen. Het eerste hebben we beluisterd: het begint met een soort 'galop' en een heel herkenbaar thema, dat er meteen de vaart goed inzet. Die vaart gaat er ook niet meer uit, en de ideeën en invallen en variaties buitelen in hoog tempo over elkaar heen.
We hebben de uitvoering van Lucas Jussen beluisterd, en daarna ook nog even kort naar die van Daniel Barenboim gekeken. Het viel ons op dat beiden een totaal andere handhouding hadden!
Lucas Jussen:
Daniel Barenboim:
Tot volgende week!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten