Het is toch ook wat.... jááááren ligt de politiek te bakkeleien over klimaatdoelen die gehaald moesten, maar nergens werden, en dan bam! slaat er een onooglijk virus een gat in onze economie, waardoor de natuur meteen weer wat lucht krijgt. En wij ook.
Over lucht gesproken, het schijnt zelfs dat we de stralende wolkenloze hemels aan de aan de grond staande vliegtuigen hebben te danken. Die zorgen namelijk met elkaar voor een niet onaanzienlijke hoeveelheid condens, waardoor er wolken ontstaan. Het uitblijven van die wolkenvorming levert weer zonne-uren op, en dat is weer leuk voor mensen met panelen op hun dak.
Om de lente in al haar kracht voelbaar te maken raad ik de magistrale compositie en ballet 'Het lente-offer' van Igor Stravinsky aan. Niks lieve bloemetjes en bijtjes, maar stampende heidenen die rituele dansen uitvoeren, en zelfs zover gaan dat ze jaarlijks een maagd uitkiezen die zich uiteindelijk dood moet dansen. Inderdaad, als lente-offer aan de vruchtbaarheidsgoden.
Voor de jonge Stravinsky zou dit werk in 1913 een vliegende start van zijn loopbaan als componist zijn. Hij was door de roemruchte impressario van de Ballets Russes, Sergej Diaghilev, gevraagd om een ballet te componeren dat meer gelegenheid gaf de Russische volksaard weer te geven. Het zou in Parijs in première gaan, en daar was het publiek wel in voor wat cultureel verantwoorde barbarij.
Maar Stravinsky en de eveneens legendarische choreograaf en danser Vaslav Nijinski vroegen met het tribale gestamp misschien wel iets te veel van de verfijnde Parijse beau monde. Het werd een première waar we nog steeds over napraten. Voor- en tegenstanders (deels door Diaghilev geronseld) gingen met elkaar op de vuist, wat een fel contrast is met de huidige beoordelingsintensiteit die meestal niet verder gaat dan "Mwoah... niet zo mijn ding."
Stravinsky hield het niet uit en verliet al snel de zaal, woedend over zoveel onbegrip. Nijinski stond achter de coulissen op een stoel keihard te tellen voor de dansers, omdat die door het tumult het orkest niet meer konden horen, en Diaghilev liet de zaallichten knipperen, onderwijl prevelend "precies wat ik wilde".
Het bleek vooral het ballet dat de gemoederen zo in beweging bracht; iedereen had gedacht zich weer te kunnen vergapen aan superelegante ballerina's in traditionele tutuutjes, maar werd in plaats daarvan getrakteerd op horkerige heidenen die verkrampt over het podium bewogen met een compulsieve bewegingsdrang die we in ieder geval niet met sierlijke dansexpressie associeren. Dat was wel even wennen dus.
Maar de muziek werd al snel als concertstuk geprogrammeerd, zonder dans, en is sindsdien niet meer van de orkestlessenaar te slaan.
Toen ik de Sacre voor het eerst hoorde was ik een jaar of 14, en het was zogezegd ook mijn eigen muzikale lente. De eerste beluistering liet me verbijsterd achter, maar die verbijstering sloeg om in een opwinding die mij nog drie dagen in haar greep hield. Een soort verliefdheid haast. Vanaf toen begreep ik dat er in muziek heel wat meer te beleven was dan wat ik tot dan toe had gehoord... er was een ontdekkingstocht ingezet die de per periode in mijn leven een andere intensiteit kende, maar die me altijd aanspoorde nieuwsgierig te blijven naar muziek die soms complex is, en soms ruw en rauw je oren binnen stormt, maar dan toch een onontvreemdbare plek in je hart verovert.
En de Sacre is daar een voorbeeld, nee, een prototype van.
Een grillige montage, pulserende ritmes, enorme contrasten, chaotische instrumentaties, eensluidende duistere dreiging, knetterende ontladingen, en de onvermijdelijke climax waarmee het eindigt... dat is alleen nog maar een begin van wat er allemaal te horen is in dit half uur durend ballet. En iedere keer hoor je weer nieuwe dingen. Iedere keer is het weer een stuk muziek dat net uit de grond gekomen is, en met pure natuurkracht weer losbarst.
Luister maar.
Tot morgen!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten