Weather Report

Voor het snelle nieuws wend ik me wel eens tot de app van nu.nl die ik op mijn iPhone heb geïnstalleerd. Maandenlang werden de koppen gedomineerd door het coronanieuws, maar zo langzamerhand glipt er wel eens wat andere wetenswaardigheden tussen. Een vliegtuigcrash of iets over de toeslagenaffaire. Of, zomaar, de melding dat we dit weekend met wisselvallig weer te maken hebben. Een blik naar buiten levert dezelfde constatering op, maar dan weet je nog niet hoe het verdere verloop zal zijn, dus daar bewijst een dergelijke artikel toch weer haar nut. 

De gewonigheid van het weerbericht zette in 1970 pianist Joe Zawinul en saxofonist Wayne Shorter er toe aan hun nieuw op te richten band 'Weather Report' te dopen. Ze speelden ook nog met de namen 'Daily News' of 'Audience', maar ze hoopten met het algemene neutrale 'Weather Report' een plek in een nog nauwelijks bestaand genre te krijgen, namelijk dat van de jazz-fusion.

De oorspronkelijke line-up bestond naast Zawinul en Shorter met name uit de Tsjechische bassist Miroslav Vitouš en Alphonse Mouzon op drums. In hun 16 jarig bestaan zouden er zo'n 30 muzikanten deel uitmaken, dus het verloop was groot. Alleen Zawinul en Shorter zouden de rotsvaste constanten blijven.

De van origine Oostenrijkse Zawinul begon op de accordeon, maar ging naar het Weens conservatorium en bekwaamde zich op de piano, keyboards, klarinet, viool een gitaar. Eind jaren '60 was hij als muzikant en componist betrokken bij 'Bitches Brew', het pioniersproject van Miles Davis waarmee de fusion als muziekstijl gekickstart werd. 

Ook de Amerikaanse Wayne Shorter was een bekende van Davis en zijn avant-garde, maar stamde tevens uit de bop-school van Horace Silver, en van Art Blakey & the Jazz Messengers. 

Miroslav Vitouš was een piepjonge bassist die het Friedrich Guldaconcours in Wenen won, waar Zawinul in de jury zat. Muzikaal konden ze wel wat met elkaar, en zo besloten ze een groep op te richten. Nouja... groep... het begon meer als een open collectief, waar gelijkwaardigheid en intuïtief samenspel de basis moest zijn van de muziek die improviserenderwijs tot stand moest komen. Dat lukte heel aardig eerste paar jaar, zoals te horen is op het gelijknamige eerste album, en op de impressie van een concert in 1971. 

Maar in de loop van de tijd nam Zawinul steeds meer het heft in handen, wierp zich op als bandleider, en masseerde de composities steeds meer in de richting van muziek die toegankelijker was; meer popmuziek dus. En trok daarom ook muzikanten aan die zich daarin thuis voelden. Hardcore Weather Reportfans hadden daar moeite mee, maarja, dat hoort bij veranderingen.

Een heel aantal namen maakte dus in de loop van het bestaan van de band deel uit van de Weather Report, en allemaal bepaalden ze mede het geluid van de platen die ze opnamen.

De legendarische bassist (en saxofonist, drummer en pianist) Jaco Pastorius wil ik niet onbesproken laten. Allereerst vanwege zijn fantastische spel en eindeloze improvisaties die hij als een soort danser op het podium uitvoerde. Hij had zichzelf de band in gepraat door na een concert backstage te sneaken, en te zeggen: "Ik ben John Francis Pastorius III, en ik ben de beste bassist ter wereld." Dat werkte dus.

Hij sloopte zelf ooit de 'frets' (de stalen dwarsleggertjes op de hals) van zijn elektrische bas, om zo een zangerige toon en glissandi te kunnen maken, en dat zou ook zijn spel gaan typeren. Pastorius was niet erg voorzichtig met het instrument, maar later werd het gerepareerd (inclusief het terugplaatsen van de frets), waarop het kort daarna gestolen werd toen hij het instrument onbeheerd in het park achterliet. In 2006 werd de bas teruggevonden in een gitaarwinkel, maar de eigenaar wilde het niet teruggeven aan de erven van Pastorius, ondanks de inspanningen van een hele stoet advocaten. Met de hulp van Metallica-bassist en Pastorius-bewonderaar Robert Trujillo kwam het instrument toch weer in handen van de familie. 

Pastorius overleed in 1987 op 35-jarige leeftijd, nadat hij in coma geslagen was door de uitsmijter van een club. Nou stond Pastorius bekend om zijn provocatieve gedrag, en aan de fatale klap ging een woordenwisseling en wat onnodige vernieling vooraf. Zonder te willen vergoelijken moet toch vermeld worden dat de bassist sowieso een nogal ehm... ingewikkeld persoon was. Zwervend en vaak dakloos, uiterst onberekenbaar en zelfdestructief, met de neiging ruzie te zoeken en zich vervolgens in elkaar te laten slaan. Dat is hem dus fataal geworden, helaas.

Maar in zijn korte carrière is hij in staat geweest de rol van de bas in de muziek te herdefiniëren. Vele bassisten bouwden voort op zijn spel, en velen noemen hem als één van de belangrijke inspiraties.

Hier zie je hem met een van de bekende nummers van de Weather Report: Birdland.

Tot morgen!