Hildegard von Bingen was een bijzonder begaafde vrouw, meer dan bijzonder zelfs én veelzijdig. Ze was een mysticus en kloosterlinge; een Duits Benedictijnse abdis (=hoofd van een abdij). Ze was onder meer actief op het gebied van religie, kosmologie, geneeskunst, voeding, filosofie, poëzie, geologie, plantkunde, kunst en linguïstiek; en last but not least haar muzikale kwaliteiten. In 2012 wordt Hildegard door Paus Benedictus XVI officieel heilig verklaard.
Hildegard is in 1098 als tiende kind geboren in een adellijk gezin. Op 3-jarige leeftijd begint ze visioenen te krijgen. Op 8-jarige leeftijd wordt ze door haar ouders aan de kerk gegeven als offer. Dat was normaal in die tijd bij vooral adellijke families dat het tiende kind geofferd werd. Ze komt onder de hoede van Jutta, een kluizenares die vlak tegen het klooster van Disibodenberg woonde. Een kluizenaar genoot veel aanzien in die tijd; daar had iedereen respect voor en was het summum van spiritualiteit. Jutta leefde een leven van ascese, gebed, zingen en handenarbeid, ze leerde Hildegard de psalmen in het Latijn te lezen en te interpreteren. Jutta begreep haar en was liefdevol. Zij was op de hoogte van de visioenen. Jutta en Hildegard verblijven enkele jaren in een kluis bij het klooster. Hildegard werkte overdag in de ziekenboeg en ’s avonds ging ze weer terug naar haar kluis. Jutta verbleef daar altijd. Daarna legt ze de geloften als Benedictijnse non af. Jutta sterft in 1136 en Hildegard wordt unaniem gekozen tot haar opvolgster en wordt ze eveneens abdis.
Hildegard nam de monnik Volmar in vertrouwen, die later haar secretaris werd. Ze dicteert haar wijsheid en Volmar schrijft het op. En dan te bedenken dat vele boeken in kleitabletten, een soort lei, geschreven zijn. In 1141 ontvangt Hildegard een oproep/stem van boven om haar visioenen op te schrijven. Ze bood eerst weerstand, werd erg ziek en uiteindelijk ontving ze het bevel tot schrijven. Haar werk "SCIVIAS" (Ken de wegen) werd geboren. Ze schreef zelf dat ze uit nederigheid eerst niet durfde te schrijven. Ze wilde de goedkeuring en vroeg Bernardus van Clairvaux om de paus te bemiddelen. Dit lukt, ze kan met de goedkeuring van de kerk haar werk voortzetten. Zelfs de paus leest uit haar werk voor. In 1148 zijn een aantal van haar muzikale composities in Parijs bekend. Ze verlaat Disibodenberg om een gemeenschap te stichten op de Rupertsberg in Bingen. Rond 1150 verhuist Hildegard samen met Volmar en een select gezelschap van adellijke nonnen naar het door haar gestichte nonnenklooster in Rupertsberg. De toeloop van vrouwen voor haar klooster is zo groot, dat zij in 1165 een dochterklooster opent in Eibingen.
Ze componeerde muziek die haar tegenwoordig opnieuw beroemd maakt. Deze muziek is net zo afwijkend van het gebruikelijke als haar andere werken en vormt in feite een geheel eigen tak aan de boom van het Gregoriaans. Ze vond ook een eigen, alternatief alfabet uit. Zo tonen haar teksten en composities haar aanpassing van het middeleeuwse Latijn met zelfbedachte woorden en vervoegingen. In 1178 kwam ze in moeilijkheden doordat ze een kennis in gewijde grond had begraven. De kerk eist dat hij verwijderd wordt uit de sacrale grond. Hildegard is ervan overtuigd dat hij verzoend is met God door de biecht en weigert dat. Het klooster krijgt een verbod opgelegd: de zusters mogen niet meer musiceren, het opdragen van de heilige mis is verboden en het verbod op het luiden van de klok, een buitenproportionele straf die 1 jaar later door een hogere kerkelijke autoriteit, de aartsbisschop van Mainz werd terug gedraaid. Op 17 september 1179 stierf Hildegard op de leeftijd van 81 jaar. De aanwezigen meldden dat op dat moment vanuit de hemel een helder licht op haar sponde viel, zoals ze zelf in een visioen had waargenomen. 81 jaar is een uitzonderlijk hoge leeftijd, daar in die tijd de gemiddelde leeftijd 33 jaar was.
Hildegard wilde mensen via de muziek naar God brengen. Ze zegt: “Muziek is God” en “God is muziek”. Muziek brengt hemel en aarde bij elkaar. Liturgie = muziek. Ze gebruikt alle toonhoogtes, zowel in de lage als in de hoge, soms met veel melismen, notenslierten op één lettergreep. Ze vond niet dat ze componeerde, maar gewoon dat ze geluiden/tonen bij elkaar bracht. Ze heeft geschreven wat muziek voor positieve invloed heeft.
Door de hernieuwde belangstelling van de middeleeuwse Kerk is er voor Hildegard van Bingen, in het bijzonder voor haar muziek, heel wat interesse. Zij schreef ongeveer 75 gezangen voor de liturgie op basis van haar visioenen. Ze zette meer dan 70 van haar gedichten op muziek, de wonderkracht van 60 edelstenen wordt bezongen; een repertoire dat tot de uitgebreidste onder de middeleeuwse componisten behoort. Veel van haar werk is verloren gegaan, door de oorlog; er zijn nog handgeschreven werken in verschillende Europese landen.
In 2012 waren er 3 avonden in Nijmegen “Zelf Hildegard zingen”. Ik was erbij. In de flyer staat: “Mystieke teksten werken op dubbele wijze in op de ziel. De muziek zelf is al een directe ingang naar het hart” en we wisselen uit wat de tekst ons doet. Het boeide mij uitermate. Daarna heb ik de film “Vision”, van Margarethe von Trotsen over Hildegard’s leven, gezien en gekocht. De film begint met de zelfpijniging van de broeders, zichzelf geselen met een zweep, tot bloedens toe om te boeten voor je zonden. Jutta deed ook aan zelfpijniging; Hildegard vroeg regelmatig waarom ze dat deed en heeft het zelf nooit gedaan.
Laten we maar snel naar de muziek gaan:
Over de schepping. Ik weet niet goed wat het rechter meisje erbij doet; ze heeft wel een viool vast en doet er niets mee.
De volgende video is hetzelfde nummer en is instrumentaal met gitaar en dwarsfluit:
De volgende muziek is instrumentaal en je ziet ook een aantal van haar kunstwerken.
Voor de liefhebber die wat langer Hildegard wil beluisteren; deze hieronder duurt iets langer dan 1 uur.
Tot de volgende Hildegard.
Flower, Ella
Geen opmerkingen:
Een reactie posten