Bob Dylan

Het voelt als een eer dat ik iets mag schrijven over mijn mijn grote idool. Hij is de enige mens die ik verafgood heb en misschien nog wel. Terwijl ik dit schrijf krijg ik nog/weer kippenvel en kriebels in mijn buik. Jeetje wat heeft die man veel voor mij betekend.

Zo, de toon is gezet.

Bob Dylan is op 24 mei 1941 op de wereld gekomen. Ik denk altijd aan hem op die dag. Hij wordt als Robert Allan Zimmerman geboren in Minnesota. De Zimmermans zijn Joden van Russische afkomst. Ze zijn ijverig, intelligent en behulpzaam, maar niet bijzonder muzikaal. Dylan, het verlegen Joodse joch te midden van de stijve, steile Midwesterlingen, is op school een eenling, een buitenstaander met alleen maar belangstelling voor muziek.

Er zijn vele musici die hem geïnspireerd hebben en Woody Guthrie was voor Bob een held, een productief en invloedrijke Amerikaanse folkzanger. We kennen Woody Guthrie van 'This land is my land'. Hij is beïnvloed door het radicale anarchisme van het kunstenaarswereldje in Dinkytown, Minneapolis. Dylan heeft veel muzikanten geïnspireerd en er samen muziek mee gemaakt. Teveel om op te noemen; maar Joan Baez, ook een folksinger heeft veel met hem gezongen. Zij had wel een bijzonder plekkie bij hem en niet alleen in de muziek. 

Muziekliefhebbers en muzikanten beschrijven hem als een mythische held, zijn voortdurende en onverminderde charisma. Ik kan me goed herinneren dat er ook velen waren die vonden dat hij niet kon zingen. Het tegendeel is waar; hij laat zijn stem naar believen scherp, lachend, donker, vlug, langzaam, brommend, somber, schor en ruw zijn. Hij kan méér dan 30 seconden de hoge C aanhouden. In The House of the rising sun' haalt hij met gemak een lage E om vervolgens naar een hoge F te reiken. En gevoel voor ritme heeft ie ook. Een natuurtalent zegt Kris Kristofferson.

Op de vraag in een interview: "Zijn er artiesten die je graag je songs hoort zingen ?" "Ja, Elvis Presley".

Het volgende staat op de achterflap van het 568 tellende Dylanboek: liedteksten 1962 – 1973. Citaat: "Hoeveel Dylans heb je eigenlijk wel niet? Ik tel er tot nu toe acht: de protest-folkie, de surrealistische elektricien, de Bijbelse profeet, de zoekende, de middelbare, de reli, de tastende, de histoplasmose (een schimmel waar je mee besmet kunt raken) overwonnen hebbende oude wijze. In z’n ongrijpbaarheid en vele vermommingen alleen maar te vergelijken met Shakespeare".

Ik denk bij Dylan aan: folk, protestsongs, blues tot rock ’n' roll en rockabilly tot aan ballads en zelfs jazz. Hij begint op zijn achtste met pianospelen en op zijn twaalfde met gitaarlessen. De mondharmonica heeft ie volgens mij gewoon tussendoor zichzelf aangeleerd; hij leert al doende. De mondharmonica voelt uitzonderlijk mooi en dan nog de adembenemende stem, met zoveel gevoel, hij zingt uit de grond van zijn hart. Ik wist vroeger niet veel over wat hij zong, maar ik voel de sfeer en de energie die hij met zich meebrengt. Pas later, veelal door de boeken die ik over hem heb, hoorde/las ik de tekst. Al zijn teksten zijn zo poëtisch dat ik er weinig van snap. Hij heeft in elk geval een omvangrijk oeuvre op zijn naam staan. Toen hij (voor mij vanuit het niets, ik zag het niet aankomen) Christelijke liederen ging zingen was dat een schok, ik was diep teleurgesteld en verdrietig. Hij zegt daar zelf over dat zijn platen "altijd al" religieuze ondertonen hebben gehad. Dylan: "Luister nog maar eens naar m’n eerste". Ja, ik geloof dat wel in elk geval spiritueel en hij schuwt het woord 'God' niet. 

De universiteit van Princeton kent Dylan een eredoctoraat in de muziek toe. Tot ieders verassing verschijnt hij persoonlijk bij de ceremonie om het in ontvangst te nemen. Hij wil niet graag op een voetstuk geplaatst worden. Hij zei eens: "Ik ben maar een muzikant". Ja, ja en wat voor een. Hij wordt beschreven als de grootste singer-songwriter van de twintigste eeuw.  

Hij ontving uit handen van Obama de 'Medal of Freedom'. Hij heeft een Oscar en een Nobelprijs gewonnen. Dat kunnen niet veel mensen zeggen. Ik heb trouwens nooit een film van hem gezien. Hij is een bohemien, m.a.w. hij heeft een niet-traditionele levenshouding en dat herken ik zeker in hem. En jullie? 

Citaat ander boek: "Hij heeft literaire belezenheid waardoor zijn teksten vol met allusies (toespeling of zinspeling) zitten, naar onder meer de Bijbel en Shakespeare, Dante (Italiaanse dichter) en Melville (Amerikaanse schrijver van novellen en gedichten)".

Nog eentje dan, citaat: "Bob Dylan is, zoals vaak wordt beweerd, een combinatie van een dichter, een profeet en een Joodse mysticus, maar hij is in de eerst plaats een musicus, tekstschrijver en uitvoerend kunstenaar van de hoogste klasse en met een enorme invloed; elk nummer is een stukje theater".

Ik heb Bob Dylan 2 keer live gezien. De eerste keer was ik er zeker 3 weken high van en dat zonder marihuana. Hij trof me diep. De tweede keer was het minder, hij zat piano te spelen alsof ie helemaal alleen was en maakte totaal andere uithalen van zijn bekende liedjes, waarvan hij er overigens weinig zong.

Voordat de liedjes komen heb ik het lied van 'Rainy day woman' opgezocht. Dit lied hoor je in de blog 'Hoe nu verder' van Hoorwurm. Het woord stoned wordt in mijn boek vertaald als 'kikken'; een geluid voortbrengen. En bij het refrein van everybody must get stoned is de vertaling van stoned 'kicken', dus ergens enthousiast over worden. Dat zou je over bijvoorbeeld Rosa Parks kunnen zijn omdat zij het durfde om niet op te staan voor een blanke in de bus. Hijzelf zegt dat het gaat over mensen die buiten de gebaande paden treden en daarvoor bestraft worden. Ja, je kunt je op elk lied loslaten met die geniaal onbegrijpelijke teksten. Wel leuk om dat eens met een groepje te doen? 

Al bij al; ik ga ervan uit dat ook Bob Dylan weleens stoned is geweest. Een joint of ander spul hoorde in de jaren '60 - '70 a.h.w. gewoon bij muzikanten en vele anderen. Of het nu nog zo is weet ik niet. Als ik sommige foto’s van Dylan zie dan denk ik: "jeetje als die niet stoned is dan weet ik het niet". Ik vind nu toch nog wat… in het Rolling Stone interview van 1970: “Was het drugsgebruik van invloed op je songs?" Dylan: "Nee, niet de inhoud, maar het hield me op de been zodat ik kon blijven schrijven". Gelukkig is Bob niet zo ver gegaan als sommige collega’s van hem die het met de dood hebben moeten bekopen. 

Het onsterfelijke gezang dat hem wereldberoemd maakte is 'Blowin’ in the wind'. Het lied heeft de tand des tijds doorstaan. Het is overeind gebleven – niet voor een bepaalde tijd of generatie, maar voor altijd en iedere generatie. Het is universeel. Geestelijk werkt het zuiverend. Het is bijbels: met name oud-testamentisch en traditioneel Joods vooral door Dylans wijze van antwoorden met wedervragen. Waait het antwoord weg of waait het langs? Zullen we het ooit weten? Het is de eerste uit een reeks moralistische, religieuze preken van Dylan, de leermeester, de rabbi.  

Released is loslaten, bevrijding, verlossing. Citaat van Dylan-kenner Steven Goldberg: "Verlossing heeft in Dylans songs tal van betekenissen. Op het ene niveau is het de overwinning op schuld, ambitie, ongeduld en alle andere vormen van bezeten, egoïstische verwarring, waarmee we ons isoleren van de natuurlijke gang van zaken. Op een ander niveau is het de meest vrijgevochten vlucht van de wil. En op weer een ander is het geloof, een aanvaarding van een bovenzintuiglijke, alomtegenwoordige Godheid, waar zonder wij verloren zijn."

Wanneer zullen wij released worden? Ten eerste van de lockdown.

Naast Bob Dylan zie je hier Ringo Starr, Ronnie Wood, Joni Mitchell, Neil Young, Neil Diamond, Ronnie Hawkins en Van Morrison.

Met het volgende lied heeft Dylan in 2016 de Nobelprijs voor literatuur gewonnen die in Zweden wordt uitgereikt. Hijzelf is niet op komen dagen. Patti Smith zingt het erg mooi, ze is een paar keer de tekst kwijt. Ik kan me wel voorstellen met die lange volzinnen. Een groot orkest erbij en met mooi gitaarspel. 

Het klopt de tijden zijn veranderd (Dylan zag het al aankomen) en er komen andere tijden. De volgende zin is me altijd bijgebleven en is niet controversieel voor mij; die zin vind ik erg passend en de waarheid: "Don’t criticise what you don’t understand". Het is vooral naar vaders en moeders gericht……. "your sons and your daughters are beyond your command, your old road is rapidly agin'." De papieren tekst van dit lied, wat Bob met eigen hand geschreven heeft, heeft een paar weken geleden 2 miljoen opgebracht! Hier komt ie dan, ook weer met de harmonica. 

Er zijn veel muzikanten die liedjes van Bob Dylan hebben gezongen, zoals Adele.

Tot een volgende keer.

Flower, Ella.